AKLIN YÖNETİMİ İÇİN KURALLAR/ René Descartes

Gerçek doğruyu arayan insan nasıl bir yol izleyip, hangi yöntemi belirlemeli? Çalışmalara nasıl başlamalı ve konuları nasıl belirlemeli?  İnsan ve toplum çok karmaşık ve kompleks bir yapıdır. Nasıl ki orjinallik ve özgünlük iyi belirlenmiş yöntemle olursa, sana göreyle bana göreyle de bilim olmaz. 

Nasıl olacağını yüzyıllar önce bir dâhi oturup düşünmüş ve aklını kullanarak hem kurallar belirlemiş hem de gerçek bilime ve Tanrı'nın mükemmelliğine gidilecek yolu bulmuş.

Kant, boşuna dememiş, "Aklını kullan, gücünü göster." diye. Eski eserleri okumanın insanı zenginleştirdiği bir gerçek. Ancak Descartes; tarih, felsefe, sanat tarihi vb. eserleri okurken disiplinler arası okumanın daha yararlı olduğunu da belirtiyor. Çünkü bütün bilimler birbirine bağlıdır ve bunları okurken, incelerken kuram ve yöntemlerden faydalanmamız gerektiği, tıkanıklık olduğunda ise yöntemleri yenilemeliyiz, der. 

Bilimde ve sanatta yeni üretim yoksa tekrara düşüleceği, şüphe ve sorgu olmadan da bilim olmayacağı vurgulanırken; yöntemli bir sıralamanın bizi gerçek bilime kavuşturacağı belirtilir; zekânın, hayal gücünün, duyuların ve belleğin tüm kaynaklarından yararlanmak gerektiği de Descartes tarafından örneklerle ispatlanır.

Önemli olan zihni iyi kullanmaktır. Aklı da iyi kullanmak yöntemle mümkün olacağına göre; doğru yolda ilerleyenler yavaşta yürüse, yanlış yöne koşanlardan daha çok ileriye giderler. Descartes der ki "Okudukça, araştırdıkça cahilliğimi görmem beni rahatsız etti." 

"Bir şeyi sorgulamak onu reddetmek değildir." sözü ne kadar anlamlı ve düşündürücü ise aklını kullanmakta insanın yapması gereken ilk adımdır olsa gerekir. 

470 yıl önce Descartes gibi Batılı düşünürler düşünmeye, aklı yöntemlerle yönetmeye başlarken, Rönesans ve Reform hareketleriyle üzerlerindeki ölü toprağını atar. Doğu ise akıl ve bilimden uzaklaşarak yerinde saymaya başlıyordu. Kısacası her devrin bir ruhu vardı ve Batı o ruhu yakaladı, yükseldi.

"Düşünüyorum, öyleyse varım!" diyerek varolmanın sırrına doğru yürürken Descartes, Tanrı'ya da ulaşıyordu.